Tesla Model Y, TOGG T10X’den 500K TL fazla eder mi?
Elektrikli araçlar (EVs) ve özellikle Tesla yeni bir otomobil ekosistemi oluşmasını sağlamıştır. Bu yenilikçi yaklaşım, konvensiyonel içten yanmalı motorlu araçların yerini almakla kalmayıp, otomobilin tanımını ve geleceğini değiştirmiştir. Yeni otomobiller artık bir platform üzerinde hareket edebilen bilgisayarlar haline dönüşmektedir.
Üreticilerinin özellikle öne çıkardığı iki kavram, verimlilik ve ölçeklenebilirlik (ölçek ekonomisi) olmuştur. Ölçeklenebilirlikten kasıt ölçek ekonomisi iken verimlilikten kasıt da menzili daha yüksek, daha hızlı şarj olan, vb. özelliklere sahip araçların üretilebilmesidir. Buradan hareketle üreticiler arasında kamplar oluşmuştur: Tesla vs. Çinli Üreticiler vs. Diğerleri. Tesla markette oyunu kuran ve sürekli geliştiren firma olarak kabul edilmektedir. Ölçeklenebilirlik açısından da yalnız 2023 yılının ilk çeyreğinde Model S/X/3/Y olarak 440808 araç üretmiş ve 422875 tanesi satmıştır. ABD’deki gigafactory’lerine ek olarak Berlin ve Şangay’da da gigafactory’ler açmış ve son olarak Meksika’da da bir gigafactory açacaktır. 4 Nisan 2023 tarihinde Tesla, Türkiye piyasasına girmiştir. 30 Nisan 2023 tarihinde de TOGG teslimatları başlamıştır.
Burada amaç firmaları, ve marka değerlerini karşılaştırmak değildir. Tesla 1 trilyon $ değerlemeyi görmüş bir firmadır. TOGG ise yeni kurulmuş bir girişimin Türkiye için yerli bir marka olarak üretim yaptığı firmadır. Burada tabi ki bir karşılaştırma yapılmaz. Tesla’nın bugün en büyük rakipleri Çin’de bulunmaktadır. Örneğin Çinli BYD (Build Your Dreams) firması toplam iki milyon binek otomotiv satışını geçmiş önemli bir rakip olarak görülebilir. Binek otomotiv dışındaki araçlarla birlikte toplam 3.5 milyon araç satışını geçmiş ve en büyük . BYD de yakında Türkiye piyasasına girmek için ALJ Türkiye ile anlaşmıştır.
Bu gelişimin ironik kısmıysa aslında ilk otomobillerin elektrikli otomobil olarak üretilmesidir. Daha sonra petrolü yakıt olarak kullanan içten yanmalı motorlara geçilmiştir. Petrol fiyatlarının yüksek olması, karbon salımınım azaltılma çabaları vb. nedenlerle bugün yine başa dönülmüş ve elektrikli araç konusu bir momentum yakalamıştır.
Yeni nesil otomobillerde özellikle 3 bileşen öne çıkmaktadır:
· Batarya ve hücre teknolojilerine dayalı güç sistemi
· Elektrikli motor ve motor kontrol sistemleri
· ADAS ve otopilot gibi özellikleri barındıran navigasyon sistemi
Her üç sisteme ilişkin Web üzerinden derlediğim özellikleri aşağıdaki tablolarda özetlemeye çalıştım.
BATARYA SİSTEMLERİ
MOTOR SİSTEMLERİ
NAVİGASYON SİSTEMLERİ
Tesla’nın Full Self Driving (FSD) paketi tüm dünyada henüz beta aşamasındadır. Tesla’nın geliştirilmiş otopilot sistemi Türkiye’de kullanılabilmekte ancak FSD paketinin Türkiye’de ne zaman kullanılabileceği henüz belli değil.
TOGG’un ADAS özellikleri güncellemelerle geleceği belirtiliyor. İleride planlanan otonom sürüş düzeyi de Level 2.5/Level 3 olarak ifade ediliyor.
Tesla Model Y, TOGG T10X’den 500K TL fazla eder mi?
Bu sorunun yanıtını daha detaylı analiz yaparak ve araçları kullanıp deneyim kazandıktan sonra vermek gerekir. Bu kadar az bilgiye dayalı olarak bakarsanız ve baz fyatlarında navigasyon sistemlerinin dahil olmadığını göz önünde bulundurursanız TOGG T10X’in Tesla’ya göre en zayıf özelliğinin menzilinin düşük olması olarak görülmektedir. Tesla Model Y’nin de TOGG T10X’e göre en önemli özelliği, Tesla firmasının çok araç üretmiş olması ve marka bilinirliğidir.
Benim için daha önemli olan ise ADAS ve otonom sürüş özellikleridir. Bu karşılaştırmada Tesla uzak ara önde görünmektedir. Tesla, yapay zeka ile sürüş tekniğini bütünleştirmeyi başarmış olmasına rağmen FSD Beta 11.3 sürümünü kullanıyor olması, halen seviye 2’de olması Tesla’nın zayıf noktası olarak görülmektedir.
Burada dikkat edilmesi gereken nokta ABD’de geliştirilmiş otopilot hizmeti fiyatının $6000, FSD hizmetininse $15000 karşılığında veriliyor olmasıdır. Derin öğrenme, bilgisayarlı görü algoritmalarıyla zenginleştirilmiş konum belirleme ve navigasyon hizmetlerinin müşteriye yansıması bu şekildeyse HD-map üretimi, araç üzerindeki sensörlerden konum ve harita bilgi üretme hizmetlerinin birim fiyatları nasıl şekillenecektir?
YENİ NESİL OTOMOBİL EKOSİSTEMİ ve NAVİGASYON
Elektrikli araçlarla gerek şehir içinde gerekse şehir dışında yolculuk yaparken navigasyon algoritmaları aracın şarj durumuna göre yol planlaması yapması gerekmektedir. Günümüzde A noktasından B noktasına birkaç farklı yol önerisinde bulunan navigasyon algoritmaları artık aracın batarya seviyesini kontrol edip sarj istasyonlarının yerlerini ve şarj istasyonlarındaki sırayı göz önünde bulundurarak yol planlaması yapmak durumundadır. Şarj istasyonlarında boş soket durumunu, soket dolulularında soket kullanma süresini ve otomobilin %80 şarj düzeyine ulaşma süresini dikkate alarak toplam yolculuk süresini yolculara bildirmesi gerekmektedir. Bu durum GoogleMaps gibi klasik navigasyon algoritmalarında değişklikere neden olacaktır. Özellikle Apple carplay, Android auto, TOGG trumore gibi uygulamalarda yakın zamanda bu değişklikler gözlemlenebilir.
Konvensiyonel otomobillerde bir depo yakıt almak 5–10 dakika içerisinde tamamlanan bir süreçtir. Elektrik araçların şarj edilmesi için şarj istasyonlarının arayüzlerinden şarj istasyonuna gelmeden rezervasyon yapılmakta ve bu rezervasyon aşamasında saat kaçla kaç arasında soketi kullanılacağını belirtmek gerekmektedir. Bu durumda navgasyn uygulamasının hem araçla, hem de şarj istasyonu uygulamasıyla konuşması gerekecektir.
YENİ NESİL OTOMOBİL EKOSİSTEMİ ve MÜLKİYET
Türkiye’de de Çin’deki, Kuzey Avrupa ülkelerindeki ve Kalifoniya’daki gibi elektrikli otomobil sayısı arttıkça elektrikli araçların, araç sahiplerinin oturduğu sitelerde şarj edilebilmesi için sitelerin ortak kullanım alanlarında şarj istasyonları kullanılmaya başlayacak.
Bu şarj istasyonlarının ortak alandaki işletmelerinin yanı sıra mülkiyet durumlarının nasıl ele alınacağının şimdiden düşünülmesi gerekmektedir.
YENİ NESİL OTOMOBİL EKOSİSTEMİ ve AFET
6 Şubat depremlerinde enerji/elektrik sorununu çok yaşadık. Depremin etkili olduğu bölgelere şehir şebekesinden elektrik verilemediği için jeneratörler üzerinden elektrik sağlanmaya çalışılmıştı. Afet anlarında elektrikli otomobillerin bataryalarında bulunan enerji afetzedelerin doğrudan kullanabileceği elektrik enerjisi biçiminde ve hatta V2G (Vehicle-to-Grid) özelliği sayesinde şehir şebekesini besleme yönünde kullanılabilir.
Sonuç olarak …
Dünyada her şeyini tek bir devletin veya tek bir şirkettin ürettiği bir otomobil/uçak markası yok denecek kadar azdır. Örneğin Tesla veya projesinden çıkarıldığımız F-35 savaş uçağı projesi bazı yedek parçalarını Türkiye’den temin etmektedir. Bunun nedeni verimlilik, ölçeklenebilirlik vb. konularıdır. Yerli ve milli araba kavramı rasyonel bir yaklaşım değildir. Diğer bir ifadeyle kendi bataryalarını, elektrik motorlarını, motor kontrol sistemlerini, aktarma organlarını, otomotiv yarı iletkenlerini, yazılımlarını ve kendi kendine sürüş sistemlerini eğer Çin gibi bir ülke değilseniz tek bir ülkede üretmek biraz ütopik kalmakta veya çok çok uzun zaman alacağından zarar etmeyi göze almak demektir. Örneğin büyük konvensiyonel otomobil üreticilerinden Ford elektrikli otomobil yarışına dahil olabilmek için bir süre zarar etmeyi göze almaktadır.
Bununla birlikte %100 yerli otomobil üretimi olmasa da yerli otomotiv markaları bulunmaktadır. Otomotiv sektörü, Türkiye’nin en güçlü olduğu, en çok ihracatın yapıldığı sanayi sektörüdür. Bunun üzerine TOGG girişimi ile otomotivde bir yerli marka oluşturulmuştur ve başka yerli markalar da bunu takip edecektir. Türkiye’nin lokomotif sektörü olan otomotiv sektörüne ve yan sanayisine ek olarak Türkiye’nin yerli bir markasının çıkmış olması çok önemli bir adımdır.
Yerli marka çıkarmaktan daha da önemli olan devamlılığı sağlama ve markanın değerini arttırmaktır. Diğer bir ifadeyle aracın verimini arttırarak üretimde ölçeklenebilirliği sağlamaktır. TOGG’un şu anki marketi Türkiye pazarıdır. Çin’li BYD firmasının bile dünya genelinde iki milyon araç sattığı düşünüldüğünde, Türkiye’de ne kadar TOGG aracı satılabilir? Ne kadar araç satıldığında girişim yaptığı yatırımı çıkarabilir ve üretimi sürdürebilececk kârlılık oranlarını yakalayabilir?
Yurt dışından gelen Tesla veya Çin marka elektrikli araçlara gümrük vergisi (%54), ÖTV (%50) ve KDV (%18) uygulanmaktadır. TOGG yerli marka olduğu için gümrük verigisi yoktur, görece düşük bir ÖTV (%10) ve aynı düzeyde KDV (%18) uygulanmaktadır. Bu durum Türkiye iç piyasasında TOGG için fiyat avantajı sağladığı şeklinde görülebilir. Ancak Çinli üreticilere Türkiye piyasasında ek vergiler getirilmesi TOGG’un Çinli üreticilerle olan rekabetini Türkiye’de fiyat üzerinden gerçekleştirirken, TOGG’un Avrupa’ya ihracatında geri kalmasına neden olabilir. Görüldüğü üzere marka sürdürülebilirliği aracın özellkleri, verimliliği ve ölçek ekonomisi ile ilişkilidir.
TOGG, 1965 yılındaki Anadol ve 1971 yılındaki Tofaş Murat 124’ten sonra gelen yerli markamızdır. Marka değerinin korunması ve yükseltilmesi konusunda tartışabilmek ve diğer yeni markaların önünü açabilmek için yenilikçi otomotiv ekosistemin oluşturulabilmesi önemlidir. Çin’de yaklaşık 150 kadar elektrikli araç markası olduğu, Tesla’nın yalnız Berlin Gigafactory’de ayda 5000 araç üretebildiği, Apple gibi büyük firmaların oyuna dahil olduğu düşünüldüğünde; TOGG ve devamında gelecek olan diğer markaların başarılı olabilmesi için Türkiye’nin yenilikçi otomotiv sektörü politikalarını ve eylem planlarını gelitirmesi gerekmektedir.
Eğer geomatik/harita mühendisleri de kendi sektörlerindeki katma değeri arttırmak istiyorsa navigasyon sistemleri ve otonom sürüş konusunda kendi eylem planlarını hazırlamaları gerekmektedir.
